افغان موج   
FacebookTwitterDiggDeliciousGoogle BookmarksRedditLinkedinRSS Feed

انسان یوازې بیولوژیکی موجود نه دی، بلکې یو ټولنیز موجود هم دی چې مختلف رواني حالات یې د پیښو په وړاندې د عکس العمل او په طبیعت او ټولنه کې د فعالیتونو په ډول اغیزه لري. د همدې بیولوژیکی، اجتماعی او روانی خصوصیاتو له په نظر کې نیولو سره د چاپیریال (د طبیعت او ټولنې) په بدلونونو کې برخه اخلی او د حوادثو په وړاندې مثبت یا منفی غبرګون ښئي.

 

انسانان په ټولنه کې د ډول ډول معیارونو پر بنسټ په مختلفو ډلو ویشل کیږي. د هرې ډلې د غړو ترمنځ شریک ارزښتونه، ګټې او موخې شته چې د ساتلو او ترلاسه کولو په خاطر یې په انفرادی او جمعی ډول هڅې او هاند کوي. د انسانانو لویې ډلې یا اقتصادي طبقې د اغیزمنې مبارزې له پاره سیاسي ګوندونه جوړوي چې د یوې او یا څو ډلو د غړو له شریکو ګټو او ارزښتونو دفاع کول یې هدف وي. 

سیاسي ګوند د انسانانو هغه ټولګه (جمع) ده چې د مشترکو اهدافو، ارزښتونو، یا سیاسي نظریاتو په اساس جوړه شوې وي او معمولاً د واحد لیدلوري (ایدیولوژۍ) پر بنسټ د قانون جوړونې، حکومتي پالیسیو او ټولنیز عدالت په برخو کې د بدلون راوستلو او یا د شته وضعیت د ساتلو له پاره کار کوي.    

سیاسي ګوندونه د سیاستونو، ارزښتونو، او دولتي پالیسیو په اړه د خپلو غړو او ملاتړ کوونکو سره مشترک نظریات لري. دوی د ډیموکراټیکو نظامونو اساسي اجزا دي چې ورپکې د ټولنې د مختلفو برخو د استازیتوب امکان برابروي او د سیاسي بحثونو او پالیسیو د جوړولو په پروسه کې برخه اخلي. ګوندونه په پارلماني نظامونو کې د حکومتي او اپوزیسیون د دندو په ترسره کولو کې مهم رول لوبوي.

په بعضو حالاتو کې د دوو یا څو ګوندونو ترمنځ د مشترکو موخو د ترلاسه کولو په خاطر د کم وخت (یوې تقنینی دورې) له پاره ائتلافونه رامنځ ته کیږي. په ائتلاف کې هر ګوند خپل سیاسي هویت او مستقل تشکیلات ساتی، یو د بل سره په عمل کې اتحاد کوي، خو په یوه تشکیلاتي سازمان کې نه سره یوځای کیږي. په سیاست کې ائتلاف د ګوندونو یا ډلو ترمنځ په سیاسي قدرت کې د شراکت او یا د مشترکو ستراتیژیو د جوړولو له پاره رامنځته کیږي. که ګوندونه عمدتاً د منفردو کسانو د غړیتوب او راټولیدو د لارې منځته راځي، ائتلافونه بیا د دوو یا څو ګوندونو له اتحاد څخه جوړيږي.

 د ګوندونو د اتحاد (وحدت عمل) یو شکل سیاسی جبهه هم ده. جبهه کېدای شي د مختلفو سیاسي ګوندونو، ډلو، یا فعالانو د یوځای کیدو څخه جوړه شي چې د مشترکو موخو لپاره کار کوي. دا د ائتلاف په شان ده، خو کولای شي ځانګړې سیاسي، اجتماعي، یا اقتصادي موخې او تشکیلاتی جوړښت ولري.

 سیاسي جنبش یا اجتماعي خوځښت چې ډیر ائتلافونه، جبهې، سیاسي ګوندونه او مدني ټولنې ورپکې ګډون کوي، د یوې لویې ډلې لخوا د سیاسي، اجتماعي، یا اقتصادي بدلونونو د ترلاسه کولو لپاره د منظمو یا نیمه منظمو فعالیتونو یوه سلسله ده. دا جنبشونه په ټولنه کې د محدود شمیر بدلونونو راوستلو، ناعدالتيو ته د ځواب ویلو او د خپلو حقونو د ترلاسه کولو لپاره جوړیږي. سیاسي جنبشونه د بیلابیلو وسایلو له لارې خپل غږ پورته کوي، لکه مظاهرې، ناستې، لاریونونه، د لیکوالۍ او اجتماعي رسنیو کمپاینونه. دوی هڅه کوي چې د خلکو پاملرنه راجلب کړي، سیاستوال او پریکړه کوونکي تر فشار لاندې ونیسي او د خپلو اهدافو د ترلاسه کولو لپاره عامه ملاتړ ترلاسه کړي.

نن په افغانستان کې د ټولو افغانانو او په خاص ډول د وطنپالو او پرمختګ غوښتونکو ځواکونو تر مخ بعضې مهمې مسئلې پرتې دي چې یو ګوند، ائتلاف او جبهه یې په یوازې توګه نه شي حل کولای.

د مثال په توګه د افغانستان د سیاسي استقلال، ځمکنۍ بشپړتیا او ملي حاکمیت ساتل، د باثباته ملی -اسلامی دولت رامنځته کول، د اساسي قانون جوړول او د هغو پر بنسټ د قانونمند حکومت او سیاسي نظام ټاکل، د خلکو د ژوندانه د سطحې لوړول او د بې پلوه بهرني سیاست عملي کول او داسې نور یوازې د یوه ګوند یا ائتلاف دنده نه ده او نه یې په یوازې ځان د عملی کولو توان لري. دا د ټول ملت له پاره اړین څیزونه او ارزښتونه دی چې ټول سیاسي بهیرونه او جوړښتونه یې د عملي تحقق له پاره باید کار وکړي. د همداسې عامو او سراسري مهمو موخو د تر لاسه کولو له پاره د هېواد په کچه سترې ملی اجماع ته اړتیا ده چې ټول سیاسي او ټولنیز ځواکونه پکښې راټول شي او د همداسې موخو د ترلاسه کولو د پاره ګډه هڅه او هاند وکړي.

په داسې ستره ملي اجماع کې د اشتراک او غړیتوب سره سره هر سیاسي جوړښت، ګوند او ټولنیز سازمان خپل مستقل تشکیلات او سیاسي هویت ساتي خو د مشترکو موخو د ترلاسه کولو له پاره معین سازمانی دسپلین رامنځته کوي چې وکولای شي دا پراخه عمومی خوځښت سم او تر پایه رهبری کړي. د سترې ملی اجماع د فعالیتونو د رهبرۍ له پاره دا سې مشرتابه ته ضرورت دی چې د هدفونو د بشپړو تر لاسه کولو پورې مبارزې ته دوام ورکړي او په نیمه لار کې یې پرینږدي.

نن د هرې بلې مسئلې تر مخه د ملي سترې اجماع او واحد سیاسي چتر رامنځته کول د لویو وطنی دندو د فوري اجرأ له پاره مهم دي چې هر افغان باید زر تر زره دې کار ته لاس واچوي.

19.03.2024

نور محمد غفوری

 

Ghafury