به اساس قانون وضعی در قرون وسطا انسان حیوان حتی مردگان و جمادات محل مسئولیت شمرده می شدند.

 انسان از عمل جرمی شخص دیگر ی که حتی از آن خبری هم نه میداشت واز اعمال بستگان ودوستان خود مسئول دانسته سیاست جنایی در سال ۱۸۰۲میلادی نخستین بار توسط دانشمند آلمانی آنسلم فون فویر باخ مطرح گردید در نظر وی یعنی مجموعه ای از شیوه های کیفری که دولت به کمک آنها علیه جرم واکنش نشان می دهد در سال ۱۸۸۹فون لیست دیگر دانشمند حقوق کیفری در کتاب خود مفصل حقوق کیفری آلمان ، تصویر ی از سیاست جنایی ارایه می دهد که نزدیک به تصویر فویرباخ است

در نظر وی این سیاست به معنای اقدامها وتدابیر ی است که به منظور حذف یا تحدید عوامل ومولف های اجتماعی جرم زا از اتخاذ میشود در اوایل قرن بیستم کوش دانشمند فرانسوی در کتاب خود ،رساله علم اداره زندنها سیاست جنایی را از جرم شناسی جامعه شناسی جنایی وانسان شناسی جنایی تفکیک نمود در سال ۱۹۳۸دانشمند دیگر فرانسوی دون دی یو وابر ، کتاب خود سیاست جنایی دولتها ی اقتدارگرا مفهومی مشابه با نظر کوش اما جدید ارایه داد . به نظر او سیاست جنایی هنر کشف روشهای مبارزه موثر علیه جرم است .

پس از پایان جنگ جهانی دوم ، دفاع از حقوق انسانی وپیشبرد اصول حقوق بشر در فرایند کیفری ، محور تفکر ومطالعه مکاتب فلسفی وکیفری قرار گرفت یکی از دانشمندان که تفکرات او در سده اخیر دستمایه تحولات جدید گردید مارک آنسل ، قاضی ودانشمند عالی رتبه فرانسوی است وی در نخستین چاپ کتاب خود زیر عنوان ( دفاع اجتماعی نوین) نظریه سومی در مقابل مکتب سرکوبی ومکتب طرفدار الغای نظام کیفری ارایه داد ایشان در مقاله ای در سال ۱۹۷۵سیاست جنایی در کنار هم وبه موضوعات یکدیگر مورد توجه قرارگرفت وی معتقد بود که تدوین سیاست جنایی وتدبیر اجرایی آن در سطوح قضایئ ، اجرائی وپولیسی باید همواره مبتنی بر پژوهشهای علمی وعمدتا جرم شناسی باشد .

در سال ۱۹۸۳، خانم می ری دلماس مارتی مدیر بخش علوم جنایی موسسه حقوق تطبیقی پاریس واستاد دانشکده حقوق دانشگاه پانتئون سورین با تدوین اثری زیر عنوان مدلها وجنبشها ی سیاست جنایی ، افقهای تازه ای را در بررسی وتحلیل موضوع سیاست جنایی گشود به نظر ایشان سیاست جنایی مجموعه روشهایی است که هیات اجتماع با استفاده از آنها به پدیده ی مجرمانه پاسخ میدهند در این مفهوم موسع ، اولا . سیاست جنایی دیگر ماهیتا کیفری محض نیست یعنی صرفا در حقوق جزا بررسی واز نظام کیفری ناشی نمی شود بلکه سایر نظامهای حقوقی اداری ، مدنی ،زیست محیطی ، مالیاتی غیره .

ثانیآ علاوه بر پاسخهایی که دولت ، یعنی نهاد های مختلف دولتی ورسمی طی تشریفات خاص وبه صورت رسمی علیه پدیده مجرمانه اعمال وسازماندهی می کند پاسخها ئی منبعث از نهاد های مردمی نیز وجود دارد

ثالثآ پدیده مجرمانه در این دیدگاه نه تنها جرم بلکه انحراف را نیز شامل میشود

رابعآ سیاست جنایی علاوه بر واکنشهای سر کوبگر جرم وصر نظر از آثار باز دارنده گی ناشی از پاسخهای وتدابیر خاص پیشگیرانه ای در مقابل جرم ونیز پدیده های انحرافی که در صورت تداوم منجر به ارتکاب جرایم میگردد نیز اعمال میکند .

تعریف سیاست جنایی

 

اصطلاح ومفهوم سیاست جنایی به عنوان رشته مطالعاتی علمی ، مجموعه شیوه های سرکوب گرانه ای دولت با استفاده از آن ها علیه جرم واکنش نشان می دهد

 

 

انواع سیاست جنائی

به نظر دانشمندان و صاحب نظران سیاست جنایی از لحاظ کاربردی و در صحنه عمل ، سیاست جنایی به چهار دسته متفاوت تقسیم میگردد.

 

۱_ سیاست جنایی تقنینی ، که همان تدبیر قانون گذار در مورد واکنش علیه جرم است .

۲ _ سیاست جنایی قضایی ،که شامل برداشت قوه قضاییه از سیاست جنایی تقنینی میشود

۳_ سیاست جنایی اجرایی ، که در واقع نحوه درک واجرای قوانین واحکام قضایی در مورد کنترول جرم وواکنش های ضد آن می باشد

۴_ سیاست جنایی مشارکتی ، این جنبه از سیاست جنایی ممکن است در بردارنده حالت های پیشین با شد به عبارت دیگر ممکن است سیاست جنایی مشارکتی ، با هر کدام از سیاست جنایی های تقنینی تقنینی قضایی واجرایی در ارتباط نزدیک باشد

 

سیاست جنایی تقنینی

در افغانستان متصدی سیاست تقنینی شورای ملی محسوب میشود رئیس جمهور صلاحیت صدور فرمان تقنینی را نیز دارد ، در صورتیکه فرامین تقنینی از طرف شورای ملی رد نشود در حکم قانون محسوب میشود .

 

سیاست جنایی قضایی .

سیاست جنایی قضایی به معنای مضیق آن شامل سیاست جنایی میشود که در تصمیم ها رویه های دادگاه های دادگستری منعکس است سیاست جنایی قضایی در زمینه حمایت از حقوق بشر شامل طرح موضوع چگونگی دریافت واعمال قواعد ومقررات بین المللی یا حقوق داخلی راجع به حمایت از حقوق بشر توسط دادگاه های ذیربط میشود خاص تفسیر ، ارشاد واعمال در وسیع ترین معنای آن ، به قوه قضائیه است .

 

سیاست جنایی اجرایی

 

اجرای سیاست جنایی در افغانستان به عهده حکومت است متشکل از رئیس جمهور و وزاراء است که تحت ریاست رئیس جمهور اجرای وظیفه میکند .

پولیس و دادستانی به عنوان نهاد های زیر مجموعه حکومت مسئولین پیش گیری از وقوع جرایم واجرای مجازات وفیصله های محاکم را به عهده دارد .

 

سیاست جنایی مشارکتی

 

در افغانستان علی رغم رشد و گسترش سازمان های غیر دولتی در تمام عرصه های اجتماعی ،ولی سیاست جنایی مشارکتی در افغانستان مورد غفلت قانون گذار قرار گرفته تعریف خاص وجود ندارد .

مثلا در کمیسیون عالی مبارزه علیه مواد مخدر جامعه مدنی در آن نقش حقوقی نداشته است .

 

در حالیکه شریعت اسلامی بیش از چهارده قرن قبل از امروز اعلان داشته ومحل مسئولیت را تنها انسان زنده ، عاقل ، بالغ ومختار دانسته، وجرم را منحیث مسئولیت شخصی به رسمیت شناخت است زیرا در این زمینه نصوصی از قران وسنت وجود دارد که شاهد مدعای ما است چنانچه خداوند ج می فرماید [سوره نور (۲۴): آیات ۵۹-۶۰]

 

وَ إِذا بَلَغَ الْأَطْفالُ مِنْكُمُ الْحُلُمَ فَلْيَسْتَأْذِنُوا كَمَا اسْتَأْذَنَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آياتِهِ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ

ترجمه

ووقتی که برسند پسران شما به حد عقل باید آنان هم اجازه بگیرند هم چنان که اجازه گرفته اند کسانی که پیش از انها بودند این چنین بیان می کند خدا برای شما سخنان خود را وخدا دانا و حکیم است .

 

 

[سوره نحل (۱۶): آيه ۱۰۶]

 

مَنْ كَفَرَ بِاللَّـهِ مِنْ بَعْدِ إِيمانِهِ إِلاَّ مَنْ أُكْرِهَ وَ قَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِيمانِ وَ لكِنْ مَنْ شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْراً فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ مِنَ اللَّـهِ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ (۱۰۶)

 

ترجمه:

 

هرکس منکر باشد به خدابعد از یقین کردن ،مگر کسی که اجبار گردد وقلب او برقرار باشد به ایمان ولی هرکسی که باشرح صدر منکر گردد برآنها غضب خدا وبرای آنها ست عذاب بزرگ .

[سوره بقره

إِنَّما حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَ ما أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللَّـهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَلا إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ (۱۷۳)

 

ترجمه

جزاین نیست که الله حرام کرده است برشما حیوان وپرنده ) خود مرده وخون وخوک را وانچه را که نام غیر الله بر او برده شده ،پس هرکه مجبور شود به خوردن این چیز ها بدون آنکه به خوردن آن علاقه مند وتجاوز کار باشد پس بروی گناهی نیست بدون شک الله آمرزنده مهربان است .

 

درمورد اینکه جرم مسئولیت شخصی است الله متعال چنین می فرماید .

 

أَلاَّ تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْری‌ (۳۸)

 

ترجمه: مضمون همه کتب آسمانی این بود که هیچ کس بار گناه دیگری را حمل نمی کند

وَ أَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعی‌ (۳۹)

ترجمه واینکه برای انسان جزانچه تلاش کرده نصیب دیگر نیست

 

و أَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُری‌ (۴۰) 

ترجمه

واینکه تلاش وسعی او به زودی دیده خواهد شد

ثُمَّ يُجْزاهُ الْجَزاءَ الْأَوْفی‌ (۴۱)

 

ترجمه: باز جزای کافی به او داده خواهد شد

 

 قُلْ أَ غَيْرَ اللَّـهِ أَبْغِي رَبًّا وَ هُوَ رَبُّ كُلِّ شَيْ‌ءٍ وَ لا تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ إِلاَّ عَلَيْها وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْری‌ ثُمَّ إِلی‌ رَبِّكُمْ مَرْجِعُكُمْ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ (۱۶۴) الانعام

ترجمه.

 لَيْسَ بِأَمانِيِّكُمْ وَ لا أَمانِيِّ أَهْلِ الْكِتابِ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً يُجْزَ بِهِ وَ لا يَجِدْ لَهُ مِنْ دُونِ اللَّـهِ وَلِيًّا وَ لا نَصِيراً (۱۲۳) النساء

ترجمه:

درمورد قوانین مدنی الله متعال چنین می فرماید .

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَأْكُلُوا أَمْوالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْباطِلِ إِلاَّ أَنْ تَكُونَ تِجارَةً عَنْ تَراضٍ مِنْكُمْ وَ لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ إِنَّ اللَّهَ كانَ بِكُمْ رَحِيماً (۲۹) سوره نساء

ترجمه

ای کسانی که ایمان آورده اید ، مال های یکدیگر را در بین خودتان به ناحق مخورید مگر این که از راه تجارت به رضامندی یکدیگر باشد ، وخودرا نکشید،بی گمان الله به شما همیشه مهربان است .در مورد حقوق اساسی الله متعال چنین می فرماید

فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّـهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَی اللَّـهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ (۱۵۹)سوره آل عمران

ترجمه

پس به سبب رحمت الله است که در مقابل آن ها نرمی کردی ،واگر درشت خوی وسخت دل بودی ، حتمآ ( مسلمانان ) از اطراف تو دور می شدند ، پس آن ها را در مورد حق خود عفو کن وبرای آن ها در باره حق الله مغفرت بخواه ودر کار ها با آنان مشورت کن ، پس چون برکاری تصمیم گرفتی پس بر الله توکل کن ، بی گمان الله توکل کننده گان را دوست دارد

درمورد قوانین بین الملل الله متعال چنین می فرماید .

لا يَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ لَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ (۸)

ترجمه:إِنَّما يَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ قاتَلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ أَخْرَجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ وَ ظاهَرُوا عَلی‌ إِخْراجِكُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ وَ مَنْ يَتَوَلَّهُمْ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ

ترجمه

الله شمارا از کسانی که با شما در ( باره) دین نجنگیده اند وشمارا از خانه هایتان بیرون نکرده اند ، منع نمی کند که به آنان نیکی کنید ودر حق آنان به عدل وانصاف رفتار کنید چون الله عادلان و با انصاف را دوست دارد .

تنها شمارا از کسانی منع می کند که در باره دین با شما جنگیده اند وشما را از خانه هایتان بیرون کرده اند ودر بیرون کردن تان دیگران را پشیمانی کرده اند ، از آن که با آنان دوستی کنید ، وهر کس با آنان دوستی ورزد پس این گروه همان ظالمان اند .

درمورد صلح وجنگ الله متعال چنین می فرماید

[سوره بقره (۲): آيه ۱۹۰]

 

وَ قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّـهِ الَّذِينَ يُقاتِلُونَكُمْ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ (۱۹۰)

 

ترجمه:

و در راه خدا با كسانی كه با شما می‌جنگند، نبرد كنيد؛ ‌و از حد تجاوز نكنيد، كه خدا متجاوزان را دوست ندارد. (۱۹۰)

وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَ أَخْرِجُوهُمْ مِنْ حَيْثُ أَخْرَجُوكُمْ وَ الْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ وَ لا تُقاتِلُوهُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ حَتَّی يُقاتِلُوكُمْ فِيهِ فَإِنْ قاتَلُوكُمْ فَاقْتُلُوهُمْ كَذلِكَ جَزاءُ الْكافِرِينَ (۱۹۱) فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ (۱۹۲)

 

ترجمه:

و آن‌ها (مشركان فتنه‌گر) را هر كجا يافتيد، به قتل برسانيد؛ و از آنجا كه شما را بيرون ساختند، آن‌ها را بيرون كنيد و فتنه از كشتار نيز بدتر است و با آن‌ها، در نزد مسجدالحرام (در تمام حرم) جنگ نكنيد؛ ‌مگر اين كه در آنجا با شما بجنگند. پس اگر [در آنجا] با شما پيكار كردند، آن‌ها را به قتل برسانيد. چنين است جزای كافران! (۱۹۱) و اگر (از جنگ و فتنه) خودداری کردند، خداوند آمرزنده و مهربان است. (۱۹۲)

وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّی لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ لِلَّـهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَلا عُدْوانَ إِلاَّ عَلَی الظَّالِمِينَ (۱۹۳)

 

ترجمه:

با آن‌ها پيكار كنيد؛ تا فتنه [و بت پرستی و سلب آزادی از مردم،] باقی نماند؛ ‌و دين، مخصوص خدا گردد. پس اگر [از روش نادرست خود] دست برداشتند، [مزاحم آن‌ها نشويد؛ زيرا] تعدّی جز بر ستمكاران روا نيست. (۱۹۳)

در مورد تامین عدالت اجتماعی الله متعال چنین می فرماید .

[سوره نحل (۱۶): آيه ۹۰]

إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إِيتاءِ ذِي الْقُرْبی‌ وَ يَنْهی‌ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ الْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ (۹۰)

 

ترجمه:

خداوند به عدل و احسان فرمان می‌دهد و [همچنین] به بخشش به نزدیکان و از فحشا و منکر و ستم، نهی می‌کند؛ خداوند به شما اندرز می‌دهد، شاید متذکّر شوید. (۹۰)إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلی‌ أَهْلِها وَ إِذا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ كانَ سَمِيعاً بَصِيراً (۵۸)

 

ترجمه:

خداوند به شما فرمان می‌دهد كه امانت‌ها را به صاحبانش بدهيد؛ و هنگامی‌كه ميان مردم داوری می‌كنيد، به عدالت داوری كنيد. خداوند، اندرزهای خوبی به شما می‌دهد. خداوند، شنوا و بيناست. (۵۸)

 

تحلیل جنایی

 

وقتیکه به تاریخچه جرم وجزا نظر میکنیم تمام قوانین افغانستان منع شرعی داشته .

عملکرد پولیس جنایی وتطبیق سیاست جنایی مطابق شرعیت بوده است

 

                    با احترام

جمشید کوهستانی نظامی اسبق جمهوریت

فرستنده:

محمد عثمان نجیب