چین حکومت طالبان را که از سال ۱۹۹۶تا سال ۲۰۰۱در افغانستان حکمرانی داشت به رسمیت نشناخت، ولی گفته  می‌شود که از طریق پاکستان برفعالیت های طالبان در افغانستان رصد داشت.

عصراسلام: اواسط دهه ۱۹۹۰، طالبان قدرت را در افغانستان به دست گرفتند و در ابتدا پکن نگران این امر بود. این گروه با سازمان تروریستی ضد چین، جنبش اسلامی ترکستان شرقی ارتباط داشت که اجازه می‌داد کمپ‌هایی را در این کشور اداره کند. بنابراین، چین نخست با خوشحالی از اولین دور تحریم‌های سازمان ملل علیه رژیم طالبان حمایت کرد اما به خاطر نگرانی‌های امنیتی و عوامل اقتصادی، پکن سرانجام به دنبال بهبود روابطش با این جنبش شد. در اواخر دهه ۱۹۹۰، چین به این باور رسید که بهترین راه برای مدیریت تهدید احتمالی تروریستی از افغانستان، تعامل با طالبان و توافق با این گروه است. روابط دیپلماتیک نیز می‌تواند پتانسیل تجارت را باز کند.

در سال ۱۹۹۹، مقامات چینی این طلسم را شکستند و به کابل آمدند، جایی که روابط اقتصادی را شروع کرده و پرواز‌ها را بین کابل و ارومچی راه‌اندازی کردند. سفیر چین در پاکستان به دنبال ملاقات با ملا عمر بود. گروهی از تحلیل‌گران اتاق فکر چینی برای گرفتن مقدمات این دیدار به قندهار سفر کردند.

به گفته عبدالسلام ضعیف فرستاده سابق طالبان در پاکستان، سفیر چین تنها دیپلمات خارجی بود که در آن زمان روابط خوبی با مأموریت وی در اسلام‌آباد حفظ کرد. در واقع، اظهارات ضعیف که پس از ۱۱سپتمبر از سوی پاکستان بازداشت شد، در یادداشت‌هایش در مورد چین نسبت به پاکستان پشتیبان بلندمدت آنان، کم‌تر تند بود.

فرستاده چین سرانجام در اواخر سال ۲۰۰۰با ملا عمر در قندهار ملاقات کرد. پکن از طالبان خواست تا جلو پناه‌دادن به شبه‌نظامیان قوم اویغور را که گفته می‌شد با حزب ترکستان شرقی در افغانستان فعالیت می‌کرد، بگیرد. در عوض، طالبان امیدوار بودند که چین حکومت آن‌ها را به رسمیت بشناسد و با تحریم‌های بیشتر سازمان ملل مخالفت کند.

اما این توافق در عمل پیاده نشد. عمر حزب ترکستان شرقی را مهار کرد، اما آن‌ها را خارج نکرد و پکن نیز مخالف تحریم‌های جدید سازمان ملل علیه طالبان نبود؛ فقط ممتنع بود. با این حال، شرکت‌های چینی فعالیت‌های خود را در افغانستان گسترش دادند و در ۱۱سپتامبر ۲۰۰۱، دو جانب تفاهم‌نامه‌ای را برای ارتقای بیشتر روابط اقتصادی امضا کردند.

بعد از ۱۱سپتامبر، پکن از «جنگ علیه تروریسم» واشنگتن و حکومت جدید حامد کرزای در کابل حمایت کرد. با این وجود، این کشور نیرو برای اشغال افغانستان به رهبری امریکا اعزام نکرد و حضور اقتصادیش محدود باقی ماند. چین نگران حضور نظامی طولانی‌مدت امریکا در حیات خلوتش بود. چین و پاکستان تنها دولت‌هایی بودند که بعد از ۱۱سپتامبر، روابط شان را با طالبان حفظ کردند.

چندین نشست چندجانبه بین مقامات چین و طالبان در سال‌های اخیر برگزار شده است. این نشست‌ها مخفیانه بود و توسط دولت چین تأیید نشده بود. اما در ماه جون، پکن به طور علنی اعلام کرد که با هیئت طالبان به رهبری ملا برادر معاون سیاسی این گروه دیدار کرده است.

چین امسال در دو رویداد سه جانبه با روسیه و امریکا شرکت کرد و در سال ۲۰۱۷اجلاس سه جانبه دیگری را بین دشمنان دیرینه – افغانستان و پاکستان – برای پیشبرد تلاش‌های مصالحه جاری و بحث درباره گسترش احتمالی راهرو اقتصادی چین و پاکستان به افغانستان تشکیل داد.

پکن نگران است که یک افغانستان ناپایدار پناهگاه امنی برای شبه نظامیان اویغور، از جمله کسانی که در حال حاضر در سوریه می جنگند، تبدیل شود. علاوه براین، اکنون پروژه‌های گسترده زیربنایی چین در پاکستان و آسیای میانه، به ویژه مناطق شکننده در معرض تهدید تروریستان از افغانستان قرار دارد.

نقش اقتصادی چین در افغانستان رو به رشد بوده است. در حال حاضر، این کشور بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار خارجی است و به نظر می‌رسد ابتکار یک کمربند و یک جاده را در این کشور گسترش دهد.

اوایل امسال «وانگ یو» سفیر چین در کابل تاکید کرد که این کشور از نظام جمهوری در افغانستان، بالا بردن ظرفیت نیروهای دفاعی، امنیتی و پلیس این کشور برای برقراری امنیت و مبارزه با تروریسم حمایت می‌کند. وی افزود که پکن همچنین از مذاکرات بین‌الافغانی حمایت کرده اما «امارت طالبان» را نیز به رسمیت نمی‌شناسد.

پیش از این «یائو ژینگ» سفیر چین در پاکستان گفته بود که پکن طالبان را یک «نیروی سیاسی» می‌داند چرا که این گروه بخشی از روند سیاسی افغانستان است.

چین به طالبان پیشنهاد سرمایه‌گذاری در افغانستان را پس از خروج آمریکا داد

بر اساس گفته‌های دو رهبر ارشد قبایلی که با گروه طالبان ارتباط نزدیک دارند، چین به طالبان پیشنهاد کرده است که اگر این گروه پس از خروج نیروهای آمریکایی صلح در افغانستان را تضمین کند، در ایجاد شبکه‌های مواصلاتی و زیر ساخت‌ها سرمایه گذاری می‌کند.

رهبران قبایلی که در ایالت شمال‌غربی بلوچستان پاکستان زندگی می‌کنند به «فایننشال تایمز» گفتند که دیپلمات‌های چینی در دیدارهایشان با طالبان که طی ۶ماه گذشته در پکن انجام شد پیشنهاد داده‌اند تا در بخش انرژی و زیرساختی افغانستان سرمایه‌گذاری قابل توجهی انجام دهند.

یکی از این رهبران گفت: مقامات چینی به طالبان گفتند که درصورت برقراری صلح در افغانستان، چین در بخش ساخت جاده در این کشور سرمایه‌گذاری خواهد کرد و در آینده نیز در پروژه‌های انرژی مثل تولید برق و همچنان انتقال نفت و گاز از کشورهای آسیای مرکزی از طریق افغانستان نیز سرمایه‌گذاری می‌کند.

یکی دیگر از این رهبران قبایلی اظهار داشت: وعده چینی‌ها با ایجاد شبکه‌هایی از راه‌ها آغاز می‌شود و آنها گفته‌اند که به محض ایجاد چنین شبکه‌ای از بزرگراه‌ها، دادوستد محلی و تجارت رونق خواهد گرفت.

به نقل از سلام وطندار، یک مقام ارشد وزارت خارجه پاکستان نیز تأیید کرده است که پس از شروع روند خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان مقامات چینی به دیدارهایشان با نمایندگان طالبان ادامه داده‌اند.

برخی مقامات دیگر پاکستانی نیز گفته‌اند که طالبان نیز چین را نه تنها به دلیل داشتن توانایی‌های مالی، بلکه به عنوان انگیزه برای توسعه افغانستان به رسمیت می‌شناسد.

ارسالی: محمد رفیع رهی